Dynia: jesienna dawka witamin i minerałów

Wraz z nadchodzącym okresem jesiennym na targach i półkach sklepowych powoli zaczynają pojawiać się dynie. To z pochodzenia amerykańskie warzywo jest źródłem wielu zdrowych substancji, które powinniśmy uzupełnić w naszym organizmie przed nachodzącą zimą. Wielkim plusem dyni jest to, że możemy z niej przygotować szeroką gamę różnych potraw: zupy, pyree, dania główne i ciasta.

Dynia to roślina jednoroczna z rodziny dyniowatych obejmująca około 20 gatunków. W stanie dzikim występują w strefach klimatu gorącego i ciepłego Ameryki. O dyni mówi się jako o warzywie, przede wszystkim dlatego, że musimy ją ugotować aby była miękka i gotowa do spożycia.

Dynie, Indianie i tradycja

Dynię i jej  właściwości odżywcze docenili już meksykańscy Indianie. Znalazła ona zastosowanie zarówno w meksykańskiej medycynie naturalnej, jak i kuchni (przepisy na przetwory z dyni są przekazywane z pokolenia na pokolenie). Jednak pierwsze ciasto dyniowe zostało przyrządzone przez jednych z pierwszych osadników w Ameryce, a była nim wydrążona dynia wypełniona miodem, mlekiem i przyprawami, a następnie upieczona. Obecnie dynie uprawiane są przede wszystkim właśnie w Stanach Zjednoczonych. W USA wykorzystywane są nie tylko w kuchni. Są również symbolem Halloween. Co ciekawe nie ze wszystkich „upiornych“ dyni można przyrządzić smaczne potrawy, dzielą one się bowiem na dwa rodzaje- jadalne i ozdobne. Nie wszystkie też są koloru pomarańczowego - istnieją odmiany białe, niebieskawe, a nawet czerwone (dynia czerwona europejska).

Tradycyjna halloweenowa lampa zrobiona jest z wydrążonej dyni. W środku wydrążonej dyni z wyciętymi otworami stawia się świecę. Zwyczaj ten przywędrował do Ameryki z Irlandii. Wydrążona dynia ze światełkiem w środku dla irlandzkich chłopów przedstawiała błędne ogniki, które uważano za dusze tragicznie zmarłych. W trakcie obrzędów uwalniano ludzkie dusze z ciał czarnych kotów i nietoperzy. Dynia łączy w sobie dwa podstawowe jesienne motywy – żniwa i śmierć. Nie ma zatem czemu się dziwić, że stała się symbolem mrocznego święta Halloween.

Witaminy, minerały i antyoksydanty

Dynia jest bogatym źródłem antyoksydantów, które pomagają chronić nasze ciało przed nowotworem. Oprócz tego zawiera w sobie dużą ilość sacharydów, które zapewniają nam dostatek energii. Dynia to jedyny w swoim rodzaju koktalj witamin i minerałów. Ma w sobie pięć razy więcej minerału zwanego potasem niż banan. Inne to: cynk, wapń, żelazo, miedź, magnez, mangan i fosfor.

Miąższ dyni co prawda ma w sobie 3 razy mniej witaminy A (rozpuszczalnej w tłuszczach) niż marchewka, ale to i tak jest niezastąpioną bombą witaminową. Niedobory witaminy A mogą skutkować między innymi tzw. kurzą ślepotą. Oprócz tego, witamina A ma wpływ na prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci – czyli niezbędna jest nie tylko dla zachowania zdrowia, ale też urody. Z kolei karotenoidy i przeciwutleniacze, których obecność manifestuje się we wspomnianej już barwie dyń, odmładzają ciało, wspomagają walkę z komórkami nowotworowymi i poprawiają humor. Dynia jest jednym z niewielu nam znanych źródeł witaminy T (B11), która pomaga zwalczać zaburzenia krzepnięcia krwi i pewne rodzaje niedokrwistości, przez wytwarzanie i wspomaganie krzepnięcia płytek krwi.

Inne witaminy zawarte w dyni to witaminy C i E. Wraz z witaminą A pomagają zachować gładką i jędrną skórę, dbają też o naszą odporność. Witamina C odgywa bardzo ważną rolę w produkcji kolagenu, podczas gdy witamina A chroni naszą cerę przed promieniami słońca i szkodliwymi substancjami. Witamina E to nieodłączna część każdej komórki w naszym ciele, jej zadaniem jest chronić je przed zniszczeniem.

Pestki z dyni i olej z dyni

Badania wykazały, że częste spożywanie dyni zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu żołądka, raka piersi, raka płuc i raka jelita grubego.

W medycynie naturalnej pestki dyni stosuje się przy problemach z prostatą. Według medycyny ludowej, nasiona dyni wpływają na zmniejszenie powiększonej prostaty. Prażone pestki z dyni, które możesz dosypać do drugiego śniadania, sałatki lub zupy, przygotowywuje się w następujący sposób:

• Wybierz pestki z dyni (np. łyżką) i umyj zimną wodą, tak aby usunąć resztki miąższu.
• Dobrze wysusz pestki, używając ściereczki lub papierowych ręczników i zagrzej piekarnik na temperaturę 180 °C.
• Wsyp 2 szklanki pestek do miski, dodaj 2 łyżki oliwy z oliwek i jeden z następujących składników: 1 łyżka zmielonego i ususzonego rozmarynu, lub 1 łyżka kardamonu z ½ łyżki zmielonej gałki muszkatołowej. Przypraw odrobiną soli.
• Rozłóż pestki (w jednej warstwie) po całej formie do pieczenia pokrytej papierem do pieczenia i piecz w piekarniku 10 do 12 minut zanim nie nabiorą złotego koloru. Po upieczeniu rozłóż je na papierowych ściereczkach i poczekaj aż wystygną.

Olej z pestek dyni bywa ciemnozielony, czasem wręcz ciemnoczerwony. Jest bogaty w cynk, egzogenne kwasy tłuszczowe i ma bardzo wyrazisty smak. Wykorzystywany jest w leczeniu zranień, zwłaszcza poparzeń oraz pęknięć skóry. Tak jak same pestki, wyrobiony z nich olej również pomaga w walce z prostatą.

Dynie i kulinaria

Z gastronomicznego punktu widzenia dynia jest prawdziwym skarbem, nie tylko ma wyjątkowy smak, ale też świetnie pasuje w połączeniu z wieloma przyprawami. To oznacza, że możemy ją przygotować na najróżniejsze sposoby. Najlepiej wykorzystać „grzejące” brązowe przyprawy, takie jak cynamon, gałka muszkatołowa, goździki, imbir, ziele angielskie, anyż lub kardamon. Oprocz tego dynia wyśmienicie smakuje z innymi dodatkami, od słodkiego miodu, przez cytrusy aż po czosnek. Z dyni można tworzyć tysiące słodkich, słonych i pikantnych kombinacji smakowych.

Jak już wspominaliśmy istnieje wiele ródzajów dyni, nie wszystkie są spożywane, niektóre służą tylko do ozdoby. W naszym regionie najczęściej możemy się spotkać z dynią Hokkaido, która jest jedynym gatunkiem, którego nie musimy obierać ze skórki przed ugotowaniem.

Przepis – Dyniowe curry

Do przygotowania prostego lecz wyśmienitego dyniowego curry potrzebujesz:

• Świeżą dynię (najlepsza będzie Hokkaido, ale inne rodzaje też pasują);
• Por i paprykę;
• Grzyby (np. mrożone lub suszone borowiki);
• Oliwę z oliwek;
• Kmin rzymski, przyprawę curry, sól;
• Wodę (wywar warzywny);
• Mleko kokosowe.

Dynię obierzemy ze skórki (jeśli mamy dynię Hokkaido, ten krok pomijamy). Następnie należy ją pokroić na około jednocentymetrowe kosteczki. Pozostałe składniki, takie jak porek, papryka i grzyby również musimy pokroić. Porek odrobinę przyrumienimy na oliwie z oliwek, dodamy paprykę, dynię i grzymy (jeżeli używasz suszonych, namocz je wcześniej w wodzie, aby trochę zmiękły). Chwilkę smażymy wszystkie składniki, po czym dodajemy wody, lub wywar warzywny. Przyprawiamy solą, curry i rzymskim kminem. Dusimy pod przykryciem na małym ogniu dopóki dynia i papryka nie zmiękną (około 20 minut). Na koniec dodajemy mleko kokosowe do zagęszczenia. Gotowe dyniowe curry podajemy na przykład z ryżem basmati.

Źródła:

C. Thomas, A. Cao, Ch. Forberg: 50 Best Plants on the Planet; S. Chillemi, Dr. M. Chillemi: The Complete Guide to Natural Healing; M. A. Tuckman: For the Love of Pumpkins. Zdroj obrázků: shutterstock.com.

http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/dynia-wartosci-odzywcze-i-wlasciwosci-lecznicze-dyni_40037.html

http://kobieta.onet.pl/zdrowie/zycie-i-zdrowie/dynia-i-pestki-dyni-wlasciwosci-wartosci-odzywcze-zastosowanie/d8h9z

[mon]